Echo Chamber: มีอะไรก็ว่าตามกัน ในวันที่ทุกอย่างสะท้อนผ่าน ‘กรอบจำกัด’
ในโลกยุคปัจจุบัน การติดต่อสื่อสารเชื่อมโยงถึงกัน กลายเป็นเรื่องที่สามารถทำได้แค่เพียงปลายนิ้วมือ ต่อเนื่องราวกับไม่มีที่สิ้นสุด อัพเดทข่าวสารโดยไม่พัก และปลีกย่อยได้ถึงระดับรายบุคคลเพียงโทรศัพท์มือถือหนึ่งเครื่อง
ภาพฉากอันเหนือจริงที่กลายเป็นจริง เมื่อพิจารณาว่า ต้นกำเนิดของสิ่งที่เรียกว่า ‘อินเตอร์เนท’ นั้น มีอายุในเชิงการค้าและพาณิชย์ได้เพียงแค่สามสิบปีเท่านั้น….
ความยุ่งยากซับซ้อน ถูกลดทอนให้เหลือเพียงกระบวนการที่กระทำอยู่หลังฉาก ขั้นตอนทางเทคนิค กลายเป็นคำสั่งปิดเปิดรับสัญญาณ และพื้นที่เสมือนที่ซ้อนทับกับโลกแห่งความเป็นจริง ก็หลากหลายไปด้วยเรื่องราว ความคิดเห็น และการค้าขายอย่างไร้ขีดจำกัด
Bill Gates ผู้ก่อตั้งบริษัท Microsoft เคยกล่าวเอาไว้ในสมัยที่เครื่องคอมพิวเตอร์พีซีตามบ้านยังเป็นของใช้ราคาแพงว่า จินตนาการถึงสิ่งที่ประดิษฐกรรมนี้จะทำได้ในอีกสามหรือสี่ทศวรรษข้างหน้า ว่ามันจะก้าวกระโดดไปไกลแค่ไหน มันจะทำให้ผู้คนเชื่อมโยง เข้าใจกันและกัน และลดความเหลื่อมล้ำระหว่างกันมากเพียงใด
วันนี้ คือเวลาที่เขาได้ทำนายเอาไว้ ด้วยผลลัพธ์ที่ ….. แตกต่างออกไป อย่างหน้ามือเป็นหลังมือ
เราติดต่อสื่อสารเชื่อมโยงถึงกัน แต่เลือกที่จะ ‘จำกัด’ ความคิดเห็น คัดกรองให้เหลือแต่ประสบการณ์ที่พึงพอใจหรือโปรดปราน เรามีการค้าขายลงมาถึงระดับรายย่อย แต่ความเหลื่อมล้ำก็ยังถ่างกว้างออกไป เรามีความเพลิดเพลินใจ แต่ทิศทางหรือรสนิยมก็ยังไม่หลากหลาย ทุกอย่างเดินไปตามกระแสที่ซวนเซ พัดพาไป
ความเปิดกว้างบนพื้นที่เสมือน ถูกสร้างรัฐชาติแห่ง ‘กรอบจำกัด (Echo Chamber)’ ที่สงวนไว้สำหรับผู้ที่มีความคิดเห็นที่ตรงกัน
เพศสภาพ อัตลักษณ์ วิถีชีวิต รสนิยมสาธารณ์ อุดมการณ์ทางการเมือง ไปจนถึงภาพยนตร์ที่ชอบ หนังสือที่อ่าน ข่าวสารที่ติดตาม ถูก Shape ให้อยู่ในกรอบกำหนดที่ชักนำและโยงใยไปตามแต่ผู้นำสารจะนำพา
การติดต่อสองทางเป็นเพียงภาพลวงตา เป็นสิ่งเสมือนจนเกือบจะไม่มีอยู่จริง เมื่อเสียงจากกระแสหลัก กลบสิ้นซึ่งความเห็นที่แตกต่าง การทำความเข้าใจในความแตกต่าง คือเรื่องที่แทบเป็นไปไม่ได้ เพราะเมื่อปักใจสมัครเข้าอาณาเขตใด ความคิดเห็นที่แตกต่างออกไป ก็หมดสิทธิ์ที่จะสร้างเงื่อนไขการเจรจา
เราจึงเห็นโลกแห่งการติดต่อสื่อสารและ Social Media ในทุกวันนี้ เต็มไปด้วยทิศทางของการเสพรับข่าวสารเรื่องเดียวกัน กินอาหารร้านเด็ดร้านเดียวกัน ดูหนังหรือซีรีส์เรื่องเดียวกัน โกรธเคืองในเรื่องเดียวกัน เสียใจในเรื่องเดียวกัน ในระยะเวลาความสนใจที่แสนสั้น เพราะเพียงไม่กี่สัปดาห์ หรือกี่วัน ก็จะมี ‘ประเด็น’ ใหม่มาให้ร่วมพร้อมใจทำตามๆ กันอีก อย่างต่อเนื่อง ไม่มีวันจบ ไม่มีสิ้นสุด….
บางที ชีวิตมนุษย์อาจจะมีธรรมชาติเป็นเช่นนี้ เป็นสัตว์แห่งสังคมและการอยู่ร่วมกัน ไม่ว่าจะพื้นที่จริง หรือพื้นที่เสมือน เราต่างต้องการความเป็นอันหนึ่งเดียว เพื่อเกาะเกี่ยวไว้ไม่ให้ไถลลงสู่มหาสมุทรแห่งความไม่แน่นอน
กระนั้นแล้ว ในทางหนึ่ง มันก็เป็นการจำกัดศักยภาพและขีดความสามารถในการเรียนรู้ ทำความเข้าใจ และสร้างประสบการณ์ใหม่ๆ ที่สามารถเกิดขึ้นได้ จากการเปิดใจ และมีความ ‘แตกต่าง’ ท่ามกลางเครื่องมือที่ถึงพร้อมเหล่านั้น ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าเสียดายอย่างยิ่ง
แต่มันคงต้องใช้เวลา ท่ามกลางเสียงประโคมอึงมีของร้านเด็ดที่ต้องไปโดนให้ได้, ซีรีส์ระดับสุดยอดกอไก่ล้านตัว, ข่าวดาราเลิกกันที่นำเสนอซ้ำๆ แม้ไม่อยากจะรับรู้ และการถกเถียงในจุดยืนกับอุดมการณ์ทางการเมืองที่ไม่อาจประสานกันได้อีกต่อไป
ในกรอบจำกัดที่ใหญ่ขึ้น ใหญ่ขึ้น เสียงแห่งความต่างก็คงต้องทำงานหนักขึ้นสักหน่อยกระมัง….
