COVID-19 และคำทำนายล่วงหน้าของ Bill Gates : สี่ปีผ่านไป เราเรียนรู้อะไรบ้าง?
เมื่อประมาณปี 2015 นั้น ทางเวที TED Talk ได้มีโอกาสร่วมปราศรัยกับ Bill Gates อดีตผู้ก่อตั้งบริษัท Microsoft และนักเคลื่อนไหวทางสังคมระดับแถวหน้า ไม่ใช่ในหัวข้อเกี่ยวกับเทคโนโลยีไอที หากแต่เป็นประเด็นอย่าง ‘การรับมือกับโรคระบาด’ ซึ่งเป็นความแปลกใหม่ และน่าสนใจอย่างยิ่ง
แน่นอนว่าในเวลานั้น แม้หัวข้อจะชัดเจน ตรงประเด็น และเข้าถึงได้ง่ายแม้ว่าจะไม่ได้มีพื้นฐานทางด้านการระบาดวิทยามาก่อน แต่สำหรับประเทศสหรัฐอเมริกา ที่ถือได้ว่ามีระบบสาธารณสุขที่ดีลำดับต้นๆ ของโลก มันช่างเป็นสถานการณ์ที่ดูห่างไกล จนเกือบจะเข้าขั้น ‘เป็นไปไม่ได้’ ที่ประเทศพญาอินทรี จะมีวันที่ต้องเผชิญกับวิกฤติอย่างโรคระบาด
แต่มาในวันนี้ ราวกับธรรมชาติจะหัวเราะใส่หน้า เมื่อสหรัฐอเมริกา กลับเป็นประเทศลำดับต้นๆ ที่มีผู้ได้รับผลกระทบจากการระบาดของเชื้อไวรัส COVID-19 ที่เริ่มการแพร่ระบาดจากประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนเมื่อปลายปี 2019 จนมีผู้ติดเชื้อในระดับแสนกว่าราย และมีผู้เสียชีวิตขึ้นตัวเลขหลักพันไปแล้วเป็นที่เรียบร้อย
สี่ปี … จะเรียกว่าเป็นระยะเวลาที่นาน ก็ยาวนานจนเกินกว่าจะนับ แต่จะว่าสั้น ก็เรียกว่าสั้นจนน่าใจหาย มันเป็นระยะเวลาสี่ปีแห่งการไม่รู้ไม่เห็น นิ่งดูดาย นิ่งนอนใจในศักยภาพทางสาธารณสุขของสหรัฐอเมริกา จนกลายเป็นราคาที่ต้องจ่ายครั้งมโหฬารจนเข้าขั้นวิกฤติที่อาจสั่นคลอนเสถียรภาพความมั่นคงของประเทศ
ตัวเลขผู้ติดเชื้อยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง Bill Gates ถูกขอให้สัมภาษณ์ความเห็นอีกครั้ง ซึ่งเขาก็ยืนยันว่า นี่ไม่ใช่ศึกที่รับมือได้ง่ายๆ ภายใต้นโยบายการบริหารประเทศของ Donald Trump ที่ยังคงใช้ช่วงเวลาเหล่านี้ เป็นหนึ่งในการหาเสียงของตนเอง และโยนความผิดให้จีน บั่นทอนกร่อนความสัมพันธ์ระหว่างประเทศให้เลวร้ายลงไป
Gates ยกตัวอย่างประเทศที่มีอัตรานิ่งของผู้ติดเชื้ออย่างญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ ว่ามุ่งเน้นนโยบายทางด้านการควบคุมประชากรที่ติดเชื้อเป็นความสำคัญลำดับต้นๆ และมองว่า นี่ควรจะเป็นสิ่งที่สหรัฐฯ ควรเร่งมือทำให้ได้โดยเร็วที่สุด ไม่นับรวมมาตรการที่จะเยียวยาด้านเศรษฐกิจ ที่จะเป็นศึกระลอกสองที่ประเทศนี้จะต้องเผชิญ เป็นสถานการณ์เคราะห์ซ้ำกรรมซัดอย่างไม่หยุดยั้งที่จะต้องฝ่าฟันออกไปให้ได้ในระยะเวลาอันใกล้
ย้อนกลับมามองดูประเทศไทย บุคลากรทางด้านการแพทย์และสาธารณสุขกำลังเร่งมือและสู้ยิบตากับสถานการณ์การแพร่ระบาดให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุดเท่าที่ปัจจัยต่างๆ จะเอื้ออำนวย แต่กระนั้นแล้ว มันก็ยังเป็นสิ่งที่ดูจะช้าเกินไป กว่าที่จะทันตั้งตัวติด ก็มีจำนวนผู้ติดเชื้ออยู่ในหลักพัน และเชื่อว่ายังคงมีจำนวนอีกมากที่ยังไม่ได้รับการตรวจสอบจากภาครัฐ ไหนจะเรื่องของข้อมูลข่าวสาร ที่แม้จะมีศูนย์อำนวยการป้องกันโรคอุบัติใหม่อย่าง ศอบค. แต่ความตื่นตระหนกของประชาชนก็ยังคงมีมาอย่างต่อเนื่อง และมาตรการด้านเศรษฐกิจสำหรับประชาชนก็ยังคงขาดแคลน สร้างความเหลื่อมล้ำ และอาจจะนำไปสู่ปัญหาทางสังคงที่จะตามมาในอนาคต
กระนั้นแล้ว โลกก็ยังไม่ไร้ซึ่งความหวังไปเสียทีเดียว การจัดการด้านสาธารณสุขของประเทศตัวอย่างเช่นไต้หวันและสิงคโปร์ คือภาพสะท้อนที่ดีของการรับมืออย่างถูกวิธี ผสมผสานการให้ข้อมูล ความเข้าใจ และใช้เทคโนโลยี อันเป็นอาวุธสำคัญได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเป็นหลักฐานสำคัญว่า วิกฤตินี้ สามารถผ่านพ้นไปได้
สี่ปีจากการทำนายของ Bill Gates บนเวที TED Talk ดูเหมือนว่ามนุษยชาติจะเรียนรู้ช้าไป แต่อย่างน้อยที่สุด มันก็ยังคงไม่สาย สำหรับบททดสอบครั้งล่าสุดจากธรรมชาติ ที่มนุษย์จะต้องฝ่าฟันมันไปให้ได้ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง และข้อคิดบนเวทีเสวนาครั้งนั้น ก็ยังคงสะท้อนก้องเป็นความรู้ ที่เราควรนำมาปรับใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ภายใต้วิกฤติที่ทุกอย่างดูมืดมนไร้หนทางเช่นนี้
