ทำความรู้จักกับ AQI ที่ไม่ได้มีแค่ PM2.5
มลพิษทางอากาศ
ในโลกที่เต็มไปด้วยความเจริญวิวัฒนาการด้านเทคโนโลยีที่ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ผู้คนรอบด้าน แต่ในขณะเดียวกัน GM Liveบอกได้เลยว่าคุณภาพชีวิตด้านสิ่งแวดล้อมกลับส่งผลกระทบเชิงลบต่อการใช้ชีวิตของผู้คนอย่างมาก โดยเฉพาะมลพิษทางอากาศที่นับวันมีแต่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นโรคระบบทางเดินหายใจและโรคอื่นๆ อย่างยิ่ง
ด้วยเพราะ “อากาศ” คือสิ่งจำเป็นสิ่งที่ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตอย่างมาก ดังนั้นเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงแม้เพียงเล็กน้อยก็ย่อมส่งผลต่อการใช้ชีวิตอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ อย่างที่คุ้นชินกันดีว่า “แพ้อากาศ” นั่นเอง ซึ่งแต่ละคนก็แสดงอาการออกมาแตกต่างกัน
แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าในแต่ละวันมลพิษในอากาศมีมากน้อยแค่ไหน ต่อคำถามนี้ GM Live ขออาสาพาไปทำความรู้จักกับ AQI ที่ไม่ได้มีแค่ PM2.5ฝุ่นละอองขนาดเล็กที่ก่อปัญหาต่อระบบทางเดินหายใจอยู่ในขณะนี้ และช่องทางการเช็คค่า AQI ก็ง่ายเพียงปลายนิ้วสัมผัส เพราะเป็นแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนหรือมือถือของเรานั่นเองแถมมีแอปพลิเคชันมากมายที่ให้บริการตรวจสอบค่า AQI ฟรี เช่น AirVisual, Air4Thai
สำหรับค่า AQI หรือAir Quality Indexคือ ดัชนีคุณภาพอากาศ เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในภาพรวมที่ประกอบด้วยมลพิษทางอากาศ 6 ชนิด ได้แก่
- ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5)
- ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10)
- ก๊าซโอโซน (O3)
- ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO)
- ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2)
- ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)
โดยกรมควบคุมมลพิษเป็นแหล่งข้อมูลและกำหนดมาตรฐาน AQI ของประเทศไทย ซึ่งมีค่าตั้งแต่ 0 ถึง 201 ขึ้นไป และใช้สีในการแบ่งระดับของผลกระทบต่อสุขภาพ ซึ่งหาก AQI เฉลี่ย 24 ชั่วโมง มีค่าสูงกว่า 100 ก็จัดเป็นระดับที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ
ซึ่งดัชนีคุณภาพอากาศของประเทศไทยแบ่งเป็น 5 ระดับ คือ ตั้งแต่ 0 ถึง มากกว่า 300 ซึ่งแต่ละระดับจะใช้สีเป็นสัญลักษณ์เปรียบเทียบระดับของผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย โดยดัชนีคุณภาพอากาศ 100 จะมีค่าเทียบเท่ามาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทั่วไป แต่หากดัชนีคุณภาพอากาศมีค่าสูงเกินกว่า 100 นั้นแสดงว่าค่าความเข้มข้นของมลพิษทางอากาศมีค่าเกินมาตรฐานและคุณภาพอากาศในวันนั้นๆ เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพของคนเราแล้ว
การแบ่งระดับค่า AQI และความหมาย
ค่า AQI แบ่งออกเป็นหลายระดับ แต่ละระดับมีสีและคำอธิบายที่แตกต่างกันไป เพื่อให้เข้าใจที่ง่ายขึ้น ดังนี้
- ดี (Good) : ค่า AQI ต่ำ (0-50) – อากาศสะอาด เหมาะสำหรับกิจกรรมกลางแจ้ง
- ปานกลาง (Moderate) : ค่า AQI ปานกลาง (51-100) – อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพของกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก และผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ
- ไม่ดีต่อสุขภาพสำหรับกลุ่มที่ละเอียดอ่อน (Unhealthy for Sensitive Groups) : ค่า AQI เริ่มสูงขึ้น (101-150) – กลุ่มเสี่ยงควรหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมกลางแจ้ง
- ไม่ดีต่อสุขภาพ (Unhealthy) : ค่า AQI สูง (151-200) – ทุกคนควรหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมกลางแจ้ง
- ไม่ดีต่อสุขภาพมาก (Very Unhealthy) : ค่า AQI สูงมาก (201-300) – ทุกคนควรหลีกเลี่ยงการออกจากบ้าน
- อันตราย (Hazardous) : ค่า AQI สูงสุด (300+) – ทุกคนควรหลีกเลี่ยงการออกจากบ้าน และควรใช้มาตรการป้องกันอย่างเข้มงวด
ตารางเปรียบเทียบค่า AQI และผลกระทบต่อสุขภาพ (ตัวอย่าง)
| ค่า AQI | ระดับ | ผลกระทบต่อสุขภาพ | คำแนะนำ |
| 0-50 | ดี | ไม่มีผลกระทบต่อสุขภาพ | สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ตามปกติ |
| 51-100 | ปานกลาง | กลุ่มเสี่ยงอาจมีอาการระคายเคือง | ควรลดระยะเวลาในการทำกิจกรรมกลางแจ้ง |
| 101-150 | ไม่ดีต่อสุขภาพสำหรับกลุ่มที่ละเอียดอ่อน | กลุ่มเสี่ยงควรหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมกลางแจ้ง | เด็กและผู้สูงอายุควรอยู่ภายในอาคาร |
| 151-200 | ไม่ดีต่อสุขภาพ | ทุกคนอาจมีอาการระคายเคือง | ควรหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมกลางแจ้ง |
| 201-300 | ไม่ดีต่อสุขภาพมาก | ทุกคนควรหลีกเลี่ยงการออกจากบ้าน | ควรใช้หน้ากากป้องกันฝุ่น |
| 300+ | อันตราย | ทุกคนควรหลีกเลี่ยงการออกจากบ้าน | ควรปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิด |
หมายเหตุ : ตารางข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่าง ค่า AQI และผลกระทบต่อสุขภาพอาจแตกต่างกันไปตามมาตรฐานของแต่ละประเทศ
ค่าความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศที่เทียบเท่ากับค่าดัชนีคุณภาพอากาศ
ช่วงเวลาเฉลี่ย และหน่วยสารมลพิษทางอากาศที่ใช้ในการคำนวณ
• PM2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร หรือ มคก./ลบ.ม. หรือ µg./m3
• PM10 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร หรือ มคก./ลบ.ม. หรือ µg./m3
• O3 เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
• CO เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ส่วนในล้านส่วน หรือ ppm หรือ 1/1,000,000
• NO2 เฉลี่ย 1 ชั่วโมง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
• SO2 เฉลี่ย 1 ชั่วโมง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
ทั้งนี้ส่วนค่าฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน หรือ PM2.5 นั้นเป็นคนละตัวกับค่า AQI โดยกรมควบคุมมลพิษกำหนดค่ามาตรฐานของประเทศไทย โดยใช้ค่ามาตรฐานเฉลี่ย 24 ชั่วโมง ซึ่งหากค่า PM2.5 สูงกว่า 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ถือว่าเป็นระดับที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ
แต่ไม่ว่าค่าเฉลี่ยของดัชชีคุณภาพอากาศจะอยู่ในระดับใดก็ต้องดูแลสุขภาพตัวเองซึ่งการใส่หน้ากากอยามัยยังคงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำคัญในการดูแล ปัองกันตัวเอง
ที่มา : กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
: กรมประชาสัมพันธ์
ภาพ : https://www.istockphoto.com
